E Hene, 22 Maj 2023

Në Samitin e Këshillit të Evropës në Reykjavik, Islandë, krerët e shteteve dhe qeverive të 46 vendeve anëtare të organizatës vendoswn të krijojnë një Regjistwr të Dëmeve të shkaktuara nga agresioni i Federatës Ruse në Ukrainë si hapi i parë drejt një mekanizmi ndërkombëtar kompensimi.
Udhëheqësit ranë dakord të forcojnë Këshillin e Evropës dhe punën e tij në fushën e të drejtave të njeriut, demokracisë dhe sundimit të ligjit duke miratuar një deklaratë mbi parimet e demokracisë, duke u zotuar sërish ndaj Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut dhe duke zhvilluar mjete për të trajtuar sfidat e reja në fushën e teknologjisë dhe mjedisit.

Marrëveshja për Regjistrin e Dëmeve për Ukrainën

Shtetet anëtare të Këshillit të Evropës, si dhe disa vende joanëtare, duke përfshirë Kanadanë, Japoninë dhe Shtetet e Bashkuara, dhe Bashkimin Evropian (*) ranë dakord të krijojnë një Regjistër të Dëmeve të shkaktuara nga lufta e agresionit të Rusisë kundër Ukrainës. I konsideruar si komponenti i parë i një mekanizmi kompensimi të ardhshëm, Regjistri do të shërbejë si një regjistër i provave dhe informacionit të pretendimeve për dëmin, humbjen ose dëmtimin e shkaktuar që nga 24 shkurt 2022 për të gjithë personat fizikë dhe juridikë të prekur, si dhe për Shtetin e Ukrainës. Krerët e shteteve dhe qeverive shprehën gatishmërinë e tyre për t'u angazhuar në iniciativa ndërkombëtare për zhvillimin e mëtejshëm të një mekanizmi të tillë, i cili mund të përfshijë një komision kërkesash dhe fond kompensimi, duke theksuar detyrimin e Federatës Ruse për të paguar dëmin e shkaktuar nga agresioni i saj.

Udhëheqësit mirëpritën gjithashtu përparimin drejt krijimit të një gjykate speciale për krimet e agresionit dhe ofruan mbështetjen e Këshillit të Evropës për këtë proces. Ata i bënë thirrje Federatës Ruse që menjëherë të lirojë të gjithë civilët e transferuar me forcë ose të dëbuar në mënyrë të paligjshme në territorin e saj ose në zonat e kontrolluara ose të pushtuara përkohësisht, veçanërisht fëmijët. Federata Ruse duhet të përmbushë detyrimet e saj ndërkombëtare dhe të tërheqë forcat e saj nga Ukraina, Gjeorgjia dhe Republika e Moldavisë. Përpjekjet për rindërtim të Ukrainës do të mbështeten përmes planit të veprimit të Këshillit për Ukrainën “Rezistenca, Rimëkëmbja dhe Rindërtimi” dhe Banka e Zhvillimit të Këshillit të Evropës.

Deklaratë për situatën e fëmijëve të Ukrainës

Shtetet anëtare miratuan një Deklaratë kushtuar situatës së fëmijëve, duke bërë thirrje për mbështetje për autoritetet ukrainase për të siguruar kthimin e menjëhershëm të fëmijëve të transferuar dhe deportuar në mënyrë të paligjshme nga forcat ruse. Të gjithë autorët e krimeve të tilla të kryera ndaj fëmijëve duhet të sillen para drejtësisë. Ndihma duhet t'u ofrohet gjithashtu vendeve anëtare që presin përkohësisht fëmijë ukrainas.

Parimet e Rejkjavikut për Demokraci

Duke reaguar ndaj tkurrjes sw demokracisw, udhëheqësit e Këshillit të Evropës miratuan "Parimet e Rejkjavikut për Demokracinë", një sërë parimesh që duhen respektuar nga shtetet demokratike, si liria e shprehjes, grumbullimi dhe shoqërimi, institucionet e pavarura, gjyqësori i paanshëm dhe efektiv, lufta kundër korrupsionin dhe pjesëmarrjen demokratike të shoqërisë civile dhe të të rinjve.

Riangazhimi për Sistemin e Konventës si gur themeli i mbrojtjes së të drejtave të njeriut nga Këshilli i Evropës

Udhëheqësit e 46 vendeve anëtare riafirmuan angazhimin e tyre të thellë dhe të qëndrueshëm ndaj Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, angazhimin e tyre të palëkundur ndaj sistemit të Konventës si një mekanizëm për të promovuar paqen dhe stabilitetin në Evropë dhe detyrimin e tyre të pakushtëzuar për t'iu përmbajtur vendimeve përfundimtare të Gjykata.

Këshilli i Evropës dhe mjedisi

Për sa i përket mjedisit, liderët pohuan se të drejtat e njeriut dhe mjedisi janë të ndërthurura dhe se një mjedis i pastër, i shëndetshëm dhe i qëndrueshëm është çelësi për gëzimin e plotë të të drejtave të njeriut. Puna e Këshillit të Evropës në këtë fushë duhet të bazohet në njohjen politike të së drejtës për një mjedis të pastër, të shëndetshëm dhe të qëndrueshëm si një e drejtë e njeriut dhe në praktikën gjyqësore të gjerë të zhvilluar nga Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut.

Sfida të tjera të mëdha

Së fundi, Samiti miratoi një sërë prioritetesh të tjera të Këshillit të Evropës: Rëndësia e aderimit të Bashkimit Evropian në Konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut; standarde të reja për të mbrojtur të drejtat e njeriut në epokën dixhitale online dhe offline, veçanërisht në lidhje me inteligjencën artificiale; promovimi i të drejtave sociale në Evropë përmes Kartës Sociale; bashkëpunimi i vazhdueshëm me forcat opozitare demokratike bjelloruse, si dhe me mbrojtësit e të drejtave të njeriut bjelloruse dhe rusë, median e lirë dhe shoqërinë e pavarur civile.

(*) Dyzet e një vende i janë bashkuar Marrëveshjes së Pjesshme të Zgjeruar për Regjistrin e krijuar brenda Këshillit të Evropës: Shqipëria, Austria, Belgjika, Kroacia, Qipro, Republika Çeke, Danimarka, Estonia, Finlanda, Franca, Gjeorgjia, Gjermania, Greqia, Islanda, Irlanda, Italia, Letonia, Lihtenshtajni, Lituania, Luksemburgu, Malta, Republika e Moldavisë, Monako, Mali i Zi, Holanda, Maqedonia e Veriut, Norvegjia, Polonia, Portugalia, Rumania, San Marino, Republika Sllovake, Sllovenia, Spanja, Suedia, Ukraina dhe Mbretëria e Bashkuar; si dhe Kanadaja, Japonia, Meksika dhe SHBA. Bashkimi Evropian është anëtarësuar gjithashtu, ndërsa tre vende të tjera (Andorra, Bullgaria dhe Zvicra) kanë shprehur synimin e tyre për t'u anëtarësuar.

 
Deklarata e plotë mund të konsultohet ketu